براي خبرگان اجازه اجتهادشرط كافي صلاحيت نيست

برخي اين انتقاد را به شوراي نگهبان دارند كه چرا كساني كه كرسي درس خارج فقه دارند و از برخي مراجع عظام اجازه اجتهاد گرفته اند بايد آزمون اجتهاد بدهند.

اگر براي ما مشخص شود كه كسي كرسي فقاهت دارد، ما از او امتحان نمي‌گيريم ولي يك زماني هست كه يك نفر فقط براي خودش كرسي فقاهت دارد و فضلاي قم هم او را قبول ندارد. خب ما در اين شرايط چه كاري بايد انجام دهيم؟ طبيعي است كه به فقاهت و اجتهاد فرد شك كنيم.

يعني بايد فقاهت و اجتهاد او در حوزه علميه شايع باشد؟

بايد علميت يك فرد بين فقها و اعاظم حوزه شايع و مشهور باشد تا كسي خودش را «جا زن» نكند. ممكن است خداي ناكرده چنين آدمي هم باشد. اما اگر مراجع تقليدي مانند حاج آقا شبيري زنجاني يا آيت‌الله وحيد خراساني بخواهند براي خبرگان بيايند، ما غلط بكنيم از آنها امتحان بگيريم! اصلا ما نزد اين بزرگان درس مي‌خوانيدم و هرگز چنين كاري را انجام نمي‌دهيم. فقط از كساني كه براي فقهاي شوراي نگهبان قهرا روشن نيست كه در حد لازم علميت دارند، به ناچار امتحان گرفته مي‌شود.

بنابراين اگر كسي صرف اينكه اجازه اجتهادي از يكي از مراجع داشته باشد يا اينكه درس خارج فقه تدريس كند، كفايت نمي‌كند و علميت فرد بايد براي فقهاي شوراي نگهبان روشن شود.

بله، مگر اينكه فرد را بشناسيم و براي ما مسجل شود كه فرد مورد نظر صلاحيت تدريس درس خارج فقه را داشته باشد.

احتمال دارد از يك عضوي از اعضاي خبرگان كه در دوره‌هاي گذشته نماينده خبرگان بوده است و قصد كانديداتوري در دوره جديد دارد، آزمون اجتهاد گرفته شود؟

در اين شرايط دو حالت پيش مي‌آيد؛ اگر فردي نزد فقهاي شوراي نگهبان امتحان داده باشد ديگر نيازي به آزمون اجتهاد نيست و همان آزمون اول كفايت مي‌كند اما اگر در دوره اول انتخابات خبرگان رهبري كه امتحاني در كار نبوده كانديدا و عضو شده باشد، قاعدتا علميت وي روشن نيست و بايد امتحان بدهد.

پس اگر كسي در دوره‌هاي دوم و سوم عضو خبرگان رهبري بوده باشد، اجتهادش براي فقهاي شوراي نگهبان اثبات شده است.

بله. اصلا ممكن است كسي فقيه شوراي نگهبان يا رئيس قوه قضائيه باشد كه ديگر امتحان لام نيست. من اخيرا در روزي كه امتحانات را برگزار كرديم گفتم امتحان براي كساني است سابقه علمي آنها هنوز براي فقهاي شوراي نگهبان مشخص نشده است در غير اينصورت نيازي به امتحان نيست. حتي شنيدم بعضي‌ها كه سابقه علمي داشتند براي امتحان آمده بودند كه درنهايت شركت نكردند. بنا نيست ما كسي را اذيت كنيم.

تصحيح اوراق آزمون كتبي و سپس آزمون شفاهي توسط فقها صورت مي‌گيرد يا عده‌اي خاص؟

فقها تصحيح نمي‌كنند. مثلا آقاي جنتي با اين مشغله زياد بيايد ورقه تصحيح كند؟ فقط سه برگه بود كه به دلايلي به بنده دادند تا تصحيح كنم. حتي به من ‌گفتند در امتحان شفاهي كه قرار است بگيريم شركت كنيد كه گفتم من نمي‌توانم بيايم و فرد ديگري را در نظر بگيريد. امتحان كتبي را هم كساني مي‌گيرند كه براي حوزه علميه مورد قبول و شناخته شده باشند. در ميان ممتحنين ما سه نفر از «سطح خارج» مي‌آيند كه ما از آنها تقاضا كرديم امتحان كتبي را تصحيح كنند؛ برخي از اين افراد هم در برگزاري امتحان شفاهي شركت مي‌كنند. ما در ميان ممتحنين افرادي را قرار داديم كه «مو لاي درزشان نمي‌رود»؛ يعني آدم‌هاي عادلي تعيين كرديم. حتي برخي از اين افراد را مقام معظم رهبري مي‌شناسند و قبول دارند و كسي در حوزه نسبت به آنها شك ندارد.

يك امتحان دومي هم بعد از ثبت نام در انتخابات وجود دارد؛ در مورد اين امتحان هم توضيحي بفرماييد.

مطابق آيين‌نامه اجرايي انتخابات خبرگان رهبري، اشخاصي كه در هر استاني مي‌خواهند كانديدا شوند، بعد از اعلام وزارت كشور ثبت نام مي‌كنند. وزارت كشور هم با اطلاع دادن، اجازه گرفتن و هم نوا بودن با شوراي نگهبان عمل مي‌كند، يعني وزير كشور با شوراي نگهبان زمان انتخابات خبرگان را هماهنگ و سپس اعلام مي‌كند. امروز اين كارها انجام و تاريخ برگزاري انتخابات مجلي شوراي اسلامي و مجلس خبرگان رهبري اعلام شده است. طبعا وزارت كشور بايد انتخابات خبرگان را اجرا كند؛ يعني مي‌گويد كانديداها در فلان تاريخ نام نويسي كنند.
از طرفي هيات‌هاي اجرايي وزارت كشور حق ندارند در مورد صلاحيت نامزدهاي خبرگان اعلام نظر كنند، بلكه بايد افرادي كه نام نويسي كردند را به فقهاي شوراي نگهبان معرفي كرده تا آنها صلاحيت كانديداها را بررسي كنند. نكته مهم ديگر اين است كه برخي فضلاي حوزه قم به ما گفتند در امتحان مجددي كه بعد از نام‌نويسي گرفته مي‌شود ممكن است برخي قبول نشوند و فكر كنند به آنها توهين شده است چراكه در ميان حوزويون عدم تائيد اين افراد مطرح و يراي اين‌ها بد مي‌شود.
من اين مساله را خدمت فقهاي شوراي نگهبان مطرح كردم، سپس تصميم گرفتيم طي اطلاعيه‌اي از سوي دفتر خبرگان در حوزه علميه قم اعلام كنيم كساني كه مي خواهند در انتخابات خبرگان رهبري كانديدا شوند و اجتهاد علمي‌شان هم روشن نيست ثبت نام كنند تا ما از آنها امتحان اجتهاد بگيريم. از طرفي هم اگر كسي قبول نشد ما اعلام عمومي نمي‌كنيم تا ابروي فرد برود. حتي وقتي كانديدايي نام نويسي كرد به او مي‌گوييم اسم خود را بر روي برگه ننويس تا اگر بدست مصححي افتاد دردسر ساز نشود. سپس ما طبق شماره ليست، افراد را شناسايي مي‌كنيم و بعد از اينكه ورقه تصحيح شد به يك مصحح ديگري مي‌دهيم تا اشتباهي در تصحيح رخ نداده باشد. اگر در نمره دادن اتفاق نظر داشتند كه هيچ، اما اگر اختلاف داشتند معدل دو نمره را مي‌گيريم. يعني اگر مصححي به برگه‌اي ۹ داده بود و يكي ديگر ۱۲ داده بود، معدل آن يعني ۱۰ و نيم را منظور مي‌كنيم. ما سه امتحان هم داريم؛ يك امتحان از «مباحث اصولي»، يك امتحان از «مكاسب شيخ انصاري» و يك امتحان هم «راجع به مسائل ساده اجتهاد». بعد از اينكه برگه‌ها تصحيح مي‌شوند ريز نمرات اصول، مكاسب و درس سوم بررسي و سپس قبولي يا عدم قبولي آن‌ها نهايي مي‌گردد. من در جمع ثبت‌نام كنندگان كه براي امتحان به فيضيه آمده بودند هم گفتم كه اگر نمره نياورديد به معناي اين نيست كه سواد نداريد بلكه تقصير ماست كه نتوانستيم احرازتان كنيم. اخيرا هم حدود ۲۲۳ نفر اسم نوشتند كه بعضي از آنها افرادي بودند كه قبلا امتحان داده بودند و اشخاصي كه در روز امتحان حاضر شدند نزديك ۱۸۰ نفر بودند. تقريبا تصحيح اوراق امتحان يكي دو هفته پيش تمام شده است و امروز(روز مصاحبه) هم مشغول امتحان شفاهي هستند.

معارف اسلامی و حقوق - تفریح و شادی...